बिहिबार, २० मंसिर, २०८१ 

फेसबुकबाट प्रेम गर्नेलाई के थाहा धान नाचको महत्व

इलाम- लिम्बूहरूको सांस्कृतिक पहिचान बोकेको ‘धान नाच’ तन्नेरी पुस्ताले बिर्सदै गएका छन् । सञ्चार प्रविधिले अरू जस्तै लिम्बू तन्नेरी पुस्तालाई तानेपछि सांस्कृतिक पहिचान भन्दा पनि आधुनिक जीवन शैलीमा रमाउान थालेका छन् ।

‘धान नाच’ जसले लिम्बूलाई पहिचान दिलायो । समुदायलाई चिनायो । बिचार भावनासँगै मनका चाहना साट्ने माध्यम बनायो, सुखमा होस या दुःखमा । तर, अहिले खुशीयाली र समवेदना बनेर मुहार पुस्तिका (फेसबुक)मा हराउन थालेको छ ।

आधुनिक प्रविधिको सट्टामा मेलापात, हाट बजारसँगै सार्वजनिक ठाउँमा भाका बाँधेर विचार भावनासँगै जीवन र मनका चाहना साट्ने माध्यम, आधुनिक सञ्चार प्रविधिको प्रयोग गर्ने तन्नेरी पुस्ताले सिक्न छाडेपछि लिम्बुहरूको सांस्कृतिक पहिचान बोकेको ‘धान नाच’ पुस्ता हस्तान्तरण नभई लोप हुन थालेको विज्ञहरूको भनाई छ ।

सुख दुःख बाँड्दै जीवन जोड्ने विवाहको माध्यमको रूपमा विकास भएको सांस्कृतिक नाचमा युवा पुस्ताले चासो नदेखाएपछि औपचारिक पर्वमा मात्र सिमित हुन थालेको किरात याक्थुङ चुम्लुङका केन्द्रीय उपाध्यक्ष यामप्रसाद योङहाङ बताउँछन् ।

तन्नेरी पुस्ताले नाच्ने र गाउँने सीप सिक्न छोड्दै गएपछि हराउँदै जान थालेको हो । आपसमा भेटघाट हुँने सार्वजिक स्थल, हाट बजार, मेलापात, विवाह र सुध्याँई कर्ममा समेत सुख दुःख बाँड्न नाचिने नाच अचेल म्यूजिक भिडियो र चलचित्रको पर्दामा मात्र सिमित हुन थालेको उपाध्यक्ष योङहाङको भनाई छ ।

सांस्कृतिक पहिचानको रूपमा लिइने धान नाचसँगै पालामी भाका गाउँने गला र सीपको उत्तिकै आवश्यक छ । गाउँन र नाच्न दुई सीपको आवश्यता भएकोले धान नाचमा युवा पुस्ताले चासो नदिदा बिसँदै गएको किराँत याक्थुङ चुम्लुङ इलामका अध्यक्ष गायत्री थेगिमको तर्क छ ।

परिचित होस् वा अपरिचित जोसुकैसँग एक अर्काको हात समाएर यो नाच नाच्ने गरिन्छ । एक अर्काको हात समाएर एक कदम अघिपछि गर्दै, गोलो घेरा र तेर्सो लाइनमा कदम मिलाएर नाच्दा गाउँने गीति भाका नै पालाम हो । त्यसैले धान नाच्नेले पालाम गाउँन जान्नु अनिवार्य शर्त हो ।

नाचको कदम भन्दा नाच्दा गाइने पालामलाई बढी महत्व दिने गरिन्छ । पालाम गाउँन भाषा जान्नु पर्ने हुन्छ । भाषासँगै पालाम गाउँन नजानेर तन्नेरी पुस्तामा नाचको मोह भएपनि पुस्ता हस्तान्तरण हुँन नसकेको महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पसका प्राध्यापक मोहनसिंह थेबे बताउँछन् ।

कृषि युगमा आफूले उत्पादन गरेको अन्न र धानलाई जंगली जीवजन्तुसँगै पंक्षीबाट बचाउन लिम्बू समुदायले विकास गरेको प्रविधि नै कालान्तरमा धाननाचको रूपमा विकास भएको बताइन्छ । फलाएको धान खलामा जम्मा गरेर माड्दै चराचुरूङ्गीबाट बचाउँन र धपाउन हा..हा..को आवाज नै कालान्तरमा धान नाचको पालामी भाकाको रूपमा विकास भएको विज्ञहरूको भनाइ छ ।

धान नाच्दा पालामको भाकामा एक अर्काबिचको मनको भावना र विचार साट्ने गरिन्छ । पालाम प्रश्नोक्तर शैलीमा गाइने भएकोले पालाम गाउँन भाषिक साहित्यको ज्ञान हुन आवश्यक हुने धान नाचसँगै पालामका जानकार बखत आङदेम्बे बताउँछन् ।

धान नाच लिम्बू समुदायको वैवाहिक जीवनसँग अझै नजिक रहेको सांस्कृतिक नाच पनि हो । पछिल्लो तन्नेरीपुस्ता जसरी फेसबुकलाई माध्यम बनाएर वैवाहिक जीवनमा जोडिन्छन्, त्यसरी नै लिम्बू युवाको वैवाहिक जोडी छनौट गर्ने माध्यम धान नाच्न हो । पछिल्ले पुस्ताले यस संस्कृतीलाई छोड्दै गएपछि, विचार भावनामा प्रेमलाप गरेर विवाह बन्धनमा जोडिने संस्कार लिम्बू समुदायमा इतिहास हुने संभावना बढ्दै गएको छ ।

सम्बन्धित समाचार

चिया ऐन बनाउन सभामुख घिमिरेको ध्यानाकर्षण

प्रतिनिधिसभाका सभामुख देवराज घिमिरेले चिया क्षेत्रका समस्या सम्वोधनका लागि आवश्यक समन्वय एवं पहल गर्ने बताएका छन् । सोमबार बिर्तामोडमा भएको छलफलमा सभामुख घिमिरेले चिया क्षेत्रका कतिपय समस्या पहिलो पटक थाह भएकोमा आश्चर्य प्रकट गर्दै समस्या...

साथी सहकारीको तेस्रो वार्षिक साधारण सभा सम्पन्न

शिवसताक्षी १, धरमपूर बजार स्थीत साथी बहुउदेश्य सहकारी संस्था लि.ले आज तेस्रो वार्षिक साधरण सभा सपन्न गरेको छ । संचालक समिति अध्यक्ष दिल बहादुर लिम्बुको अध्यक्षता, शिवसताक्षी वडा नं १ का अध्यक्ष लक्ष्मी प्रसाद चेम्जोङको...

जेष्ठ २१ गते झापामा साकेला सिली भव्यताका साथ समापन हुने

दमक, जेष्ठ । किरात राई यायोक्खा झापाको आयोजनामा जेष्ठ २१ गते शनिबार साकेला सिली समापन समारोह कार्यक्रम भव्यताका साथ सम्पन्न हुने भएको छ । किराया झापाले शुक्रबार साकेला थान व्यवस्थापन समिति र स्थानीय अगुवाहरुसँग बैठक...

कक्षा १२ सम्म निशुल्क शिक्षा प्रदान गर्ने मेरो पहिलो प्राथमिकता –लक्ष्मी प्रसाद चेम्जोङ

लक्ष्मी प्रसाद चेम्जोङ बि.सं. २०४९ र २०५४ मा शिवसताक्षी नगरपालिका वडा १ को अध्यक्ष पदमा २ पटक निर्वाचित भए , २६ वर्षको कलिलो उमेरमा । लगातार २ कार्यकाल नेतृत्व गरेका उनले यसपटक पुन वडाध्यक्षको उमेरद्धारी...

हाम्रो बारेमा

समाजलाई समृद्ध बनाउने, हाम्रो प्रयास भन्ने नारालाई आत्मसात गर्दै २०७२ असार ६ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय झापाको दर्ता नं १३५ मा समदर्शी सन्चार मासिक पत्रीका दर्ता गरि सुरुवात भएको हाम्रो यात्रालाइ आज अनलाइन संस्करण सम्म आइ पुगेको छ। आगामी दिनहरुमा यहि समदर्शी सन्चार मासिककै प्रस्तुतिमा समदर्शी टि. भि युटुव च्यानल संचालन गरि शिक्षा, स्वास्थ्य , कृषि , आर्थिक, संस्कृति र मनोरञ्जनका सामग्रीहरु प्रकाशन /प्रशारण गर्दै उदेश्य प्राप्तिका लागि हामी निरन्तर लागि रहने प्रण गर्दछौं।