वीर सहिदप्रति श्रद्धा सुमन व्यक्त गर्दै सधैँझैँ यो वर्ष पनि माघ १६ गते सहिद दिवस मनाइँदैछ । प्रत्येक वर्ष माघ १० देखि १६ गतेसम्म मनाइने सहिद सप्ताहको अन्तिम दिन विशेष रुपमा सहिद दिवस मनाउने गरिन्छ ।

कठोर र निरङ्कुश राणा शासनविरुद्ध क्रान्ति गर्ने वीर शहीद शुक्रराज जोशी शास्त्री, धर्मभक्त माथेमा, दशरथ चन्द र गङ्गालाल श्रेष्ठलाई मृत्यदण्ड दिएपछि यिनै चार सहिदप्रति श्रद्धा सुमन व्यक्त गर्दै मुलुकभर सप्ताहका रूपमा शहीद दिवस मनाउन शुरु गरिएको हो ।
विसं १९९७ माघ १० गते शुक्रराज शास्त्रीलाई टेकू दोभानमा, १२ गते धर्मभक्त माथेमालाई सिफलमा, माघ १४ गते गङ्गालाल र दशरथलाई शोभा भगवती घोडेनागस्थित भचाखुसीमा मृत्युदण्ड दिइएको थियो ।

क्रान्तिमा नवयुवकलाई भड्काएर देशमा विद्रोह फैलाएको अभियोगमा टङ्कप्रसाद आचार्य र रामहरि शर्मालाई चारपाटा कपाल मुडेर वन्दी बनाइएको थियो । यो घटनापछि कारागारमै शहीद दिवस मनाउन थालिएको थियो तर त्यो समाचार पनि प्रजातन्त्र स्थापना भएपछि मात्र सार्वजनिक भयो ।

२०११ सालमा नेपालको पहिलो राजनीतिक दल प्रजापरिषद्ले सहिद सप्ताह मनाएको थियो। त्यसअघि २००७ साल फागुन ७ गते प्रजातन्त्र स्थापना भएको हर्ष उल्लासमा विसं २००९ सालमा तत्कालीन राजा त्रिभुवनको अध्यक्षतामा सहिद सप्ताह मनाइएको थियो ।
मुलुकमा चलेको १० वर्षे सशस्त्र द्वन्द्व, २०६२/६३ सालको जनआन्दोलन, लिम्बुवान आन्दोलन, मधेस आन्दोलन र अन्य विभिन्न पहिचानका आन्दोलनपछि सहादत प्राप्त गर्ने व्यक्तिलाई सहिद घोषणा गर्ने प्रचलन बढेको छ । तर सरकारसँग हालसम्म मुलुकमा कति व्यक्ति सहिद भए भन्ने आधिकारिक तथ्याङ्क छैन ।

नेपालका पहिलो सहिद लखन थापालाई मानिन्छ । सहिदहरूले देश र जनताको स्वतन्त्रता र मुक्तिका लागि लडेका भए पनि हालसम्म उनीहरूको सपना साकार हुन नसक्नु विडम्बनाको विषय बन्न पुगेको छ ।

नेपाली जनताको ऐतिहासिक बलिदानीबाट प्राप्त अधिकारलाई नेपाली इतिहासका विभिन्न कालखण्डहरूमा हनन हुन पुगेको तथ्य हाम्रा सामु छँदै छन् । पहिलो जनआन्दोलनबाट २०४७ मा प्रजातन्त्रको पुनस्र्थापना भएको थियो । तर, त्यो अधिकार पछि गुम्न पुग्यो । तत्पश्चात २०६२/०६३ मा जनताकै भरमा तानाशाह राजसंस्थाकै अन्त्य हुन पुग्यो र दोस्रो पटकको संविधानसभाको चुनावबाट जनताबाट लेखिएको संविधान जारी भयो र सोही संविधानअनुरूप अहिले मुलुक समृद्घि र प्रगतिको बाटोतिर लम्किरहेको छ ।

इतिहासलाई खोतलेर हेर्ने हो भने १२ वर्ष सशस्त्र द्वन्द्व र युद्घको प्रतिफल तथा सात राजनीतिक दलहरूको संयुक्त प्रयासबाट प्रजातन्त्र पुनस्र्थापना भएको हो । नेपालमा हरेक वर्ष माघ १० गतेदेखि १६ गतेसम्म सहिद सप्ताह गरी सहिदलाई सम्झँदै सहिद दिवस मनाइँदै आइरहेको छ ।